لیسه چوب چیست؟

انواع لیسه چوب و روش استفاده از آنها

در نجاری و مشاغل مربوط به آن مانند ساخت مبلمان، پیش از رنگ کاری و پوشاندن سطح چوب با رنگ یا رزین و شکل دهی نهایی، اغلب نیاز است سطح صیقل داده شده و ناهمواری ها و پستی و بلندی های روی آن تا حد امکان از میان برداشته شود. مشهورترین ابزار برای این کار سنباده است، اما سنباده ها بیشتر اوقات بافت چوب را بلند می کنند و خودشان باعث خراشیدگی می شوند. گزینه حرفه ای تر و بهینه تر در این مواقع لیسه ها هستند. در این مطلب به معرفی، بررسی انواع و نحوه استفاده لیسه چوب می پردازیم.

کاربرد لیسه چوب

لیسه، ابزار کار با چوب است که در عین سادگی، می تواند به شدت کاربردی باشد. ساختار کلی آن شامل یک تیغه کوچک است که در گذشته از قطعات فلزی شکسته باکیفیت ساخته می شد که کارایی دیگری نداشتند و نجاران به جای دور انداختن از آنها برای صاف کردن سطوح بهره می بردند. در حال حاضر اکثر نمونه ها از یک تیغه فلزی مشابه یک کارت استفاده می کنند که بین ۰٫۷ تا ۳ میلیمتر ضخامت داشته و در نمونه های مستطیلی در ابعاد ۱۲*۶٫۵ سانتیمتر ساخته می شود.
یک لبه تیغه تیزتر بوده و برای پرداخت به کار می رود در حالی که سمت دیگر محل قرار دست است. به کمک آن می توان سطح چوب را کاملاً صاف نمود و صیقل داد. در مقایسه با سنباده، حجم مواد بیشتری توسط این وسیله برداشته می شود در حالی که خراشیدگی های کمتری از آن به جا می ماند. همچنین با هر بار رفت و برگشت آن، تراشه ها و براده های تولیدی را می توان جمع آوری نمود در حالی که براده های ناشی از سنباده حفره های قطعه را پر می کنند. این ابزار نجاری آنقدر کاربردی است که از آن می توان بدون بروز هیچ مشکلی برای قطعاتی کوچکتر نیز بهره برداری نمود.
لبه تیغه صاف نیست، بلکه دارای برآمدگی های بسیاری ریزی است که با چشم غیرمسلح به سختی دیده شده و به لطف همین برآمدگی هاست که عمل صیقل دهی با دقت و کیفیت بالایی انجام می پذیرد. در عین حال، به خاطر آنها کار تیز کردن تیغه نیازمند ابزار خاصی است و نیاز دارید به یک فرد مجرب و باتجربه در این زمینه مراجعه کنید. زمانی که لیسه به جای تراشیدن سطح تنها گرد و خاک تولید کند، زمان تیز کردن آن فرا رسیده است. حال که می دانیم  لیسه چطور کار می کند و چه ساختاری دارد، زمان پرداختن به نحوه استفاده از آن رسیده است.

نحوه استفاده از لیسه چوب

کار با لیسه،در مقایسه با ابزارهای برقی تفاوت های مهمی دارد. ابتدا باید میزان تابیدگی تیغه تست شود. اگر این تابیدگی بیشتر از ۲ درجه باشد باید از نو تنظیم گردد. برای تنظیم اغلب تیغه را روی یک سطح صاف قرار داده و با پیچ گوشتی روی سطح می کشند تا مقدار تابیدگی کم شود.
پس از اینکه مطمئن شوید تیغه انحنای شدیدی ندارد، وقت استفاده از آن است. برای این کار دو انگشت اشاره و انگشت میانی خود را روی تیغه و انگشت شست خود را پشت آن بگذارید. می توانید با هر دو دست هم ابزار را به همین شکل نگه دارید. سپس قسمت بالایی را از خودتان دورتر نگه دارید تا تیغه زاویه ای ۷۵ الی ۸۰ درجه ای با سطح پیدا کند و بر آن عمود نباشد. لیسه را به سطح بچسبانید و با شست خود به آن نیرو وارد کنید تا عمل ساییدن سطح را انجام دهد.
مشابه رنده، اول لیسه را باید به صورت اریب روی قطعه بکشید. هرچه ضربه های طولانی تری داشته باشید و انحنای کمتری به تیغه وارد کنید، سطح صاف تری هم خواهید داشت. بعد از هر بار حرکت دادن تیغه روی سطح حتماً آن را از جا بلند کرده و مجدداً در ابتدای مسیر قرار دهید. در نهایت هم می توانید برای صاف کردن نهایی در جهت بافت چوب کمی سایش انجام دهید.
دقت داشته باشید که ساختار این وسیله کاربردی، به شکلی است که پس از سه یا چهار بار صیقل دادن یک ناحیه معین، آن قسمت به وضوح از دیگر قسمت های قطعه متمایز می شود. پس پیشنهاد می شود تقریباً بعد از سه مرحله تراش جزئی، یک تراش کلی در تمام قطعه هم داشته باشید.

انواع مختلف لیسه چوب

مهمترین انواع لیسه چوب که در بازار ایران موجود هستند عبارتند از:

1. معمولی یا مستطیلی: به شکل مستطیل ساخته شده و ۲ تا ۳ میلیمتر ضخامت دارد. بدنه آن انعطاف پذیر است.
2. گردن قو: برای صاف کردن ناهمواری ها و ابزارخوردگی ها، دست اندازها و مارپیچ های پله ای به کار می رود و نام آن به خاطر شکلی است که دارد.
3. بال کبوتری: به شدت شبیه رنده بال کبوتری است و در محل قوس و انحنا بیشتر به کار می رود.
4. کابینت: این مدل دارای یک بدنه آهنی است که تیغه با پیچ داخل آن جایگذاری شده و اغلب به عنوان راحت ترین نوع لیسه از نظر کارکرد شناخته می شود. در این مدل ها دیگر نیازی به گرفتن تیغه نیست و می توانید بدنه را با دست نگه دارید، ولی به جز این مورد هیچ تفاوتی با دیگر انواع وجود ندارد.